Ustawienie w siatkówce stanowi podstawę, bez której nie można nawet wyjść na boisko. Bez względu na to, czy jesteś zapalonym kibicem, czy po prostu zamierzasz grać ze znajomymi na wyjeździe – te zagadnienia taktyczne powinien poznać każdy!
Nieznajomość zasad obowiązujących na boisku oraz złe ustawienie może okazać się opłakane w skutkach. Dlatego podstawową zasadą jest, aby każdy zespół znalazł się po swojej stronie siatki (bez tego nie można rozpocząć meczu) oraz ustawił się zgodnie z porządkiem rotacji (pomijając moment rozgrywki).
Ustawienie w siatkówce dzieli się na linię ataku (trzech zawodników) i linię obrony (trzech zawodników).
Linia ataku znajduje się oczywiście wzdłuż siatki. Idąc od lewej strony:
• lewy atak to pozycja nr 4,
• środkowy atak to pozycja nr 3,
• prawy atak to pozycja nr 2.
Linia obrony ustawiona jest dalej od siatki. Zawodnicy ci muszą znajdować się za kolegami z linii ataku:
• lewy obrońca to pozycja nr 5,
• środkowy obrońca to pozycja nr 6,
• prawy obrońca to pozycja nr 1.
Ustawienie stosowane przez początkujących siatkarzy pozwala lepiej rozeznać się na boisku, złapać nieco doświadczenia oraz właściwie zorganizować rozgrywkę.
Rozgrywającym zostaje zawodnik z pozycji nr 3 (P3, środkowy-przód). Z tego miejsca znacznie łatwiej jest przygotować akcję (wystawić piłkę) dla zawodników na skrzydłach, czyli lewy i prawy atak (P4 i P2).
Dlaczego jest to jednak taktyka wykorzystywana jedynie przez początkujących? Otóż nie daje ona możliwości rozwinięcia ciekawych ataków. Zawodnicy są od siebie nazbyt oddaleni, wiadomo, kto będzie rozgrywał piłkę, więc cała gra jest bardzo czytelna (typowo szkolna).
W tym przypadku zmienia się już ustawienie zawodników. Osoba rozgrywająca nie zajmuje tak oczywistego miejsca jak wcześniej (P3), tylko przesuwa się na granicę między strefą III i IV (rozgrywający powinien ustawić się nieco bardziej na lewo od środka w przedniej linii).
Zmiana niby niewielka, ale stwarza już ciekawe możliwości kombinacji ataków, bo na lewym skrzydle znajduje się dwóch atakujących (oddalonych od siebie o około 3 metry), którzy mogą znacznie lepiej współpracować. I choć nadal jest to ustawienie dla początkujących zespołów, to daje bardziej finezyjne możliwości prowadzenia agresji.
Wyjdźmy już ze szkolnych taktyk i spróbujmy czegoś ciekawszego. Ten wariant nadaje się do bardzo dobrych, dynamicznych kontrataków. W linii ataku pozostaje tylko jeden gracz P3 (środkowy-przód). Zawodnicy ze skrzydeł ataku cofają się natomiast do linii obrony, do nich dodatkowo dołącza (choć lekko cofnięty) gracz z pozycji 6 (środkowy-tył). Gracze z pozycji 1 i 5 pozostają na miejscach.
Mamy więc jednego gracza w ataku (P3), trzech (2, 6 i 4) na środku boiska i dwóch w całkowitej defensywie. Zadaniem trójki na środku boiska jest przyjmowanie zagrywek przeciwnika – niezwykle ważne jest, aby liczba przyjmujących nie zwiększyła się do czterech, bowiem wówczas sypie się ustawienie i zaczyna panować chaos.
Dwójka z tyłu stanowi jedynie element obronny „na wszelki wypadek”. Po przyjęciu, piłka leci do członka zespołu z pozycji 3 (środkowy-przód), który ma tu dość dużą swobodę i może wystawić piłkę niemal w każdą stronę.
Dobrze skomunikowana drużyna dzięki takiemu ustawieniu będzie w stanie np. skonstruować dynamiczny kontratak. Po podaniu piłki do P3 dochodzi do wystawienia jej na skrzydle (lewy lub prawy atak), a wówczas atakujący z rozpędu może przebić piłkę na pole rywala. Obrona takiej zagrywki jest niezwykle trudna.
W tym przypadku należy już znać taktykę gry i mieć dobrze skomunikowany zespół. Początkowe ustawienie jest takie: w linii ataku, od lewej strony zaczynając, znajdują się: atakujący, później środkowy, a po jego prawej stronie pierwszy przyjmujący (między nim a atakującym dojdzie po serwisie do zamiany miejsc).
W linii obrony od lewej znajduje się drugi przyjmujący, obok tzw. libero (czyli siatkarz grający tylko w obronie, nie może atakować), z którym również dokona zamiany miejsc. Rozgrywający zaś wykonuje serwis.
W momencie uderzenia dochodzi do wspomnianych zmian – z przodu: atakujący z przyjmującym 1, zaś w linii obrony: przyjmujący 2 z libero. Dzięki temu zespół jest już zabezpieczony przed ewentualnym kontratakiem (dotyczy to rotacji zawodników z przodu), a do ewentualnego ataku wkracza drugi przyjmujący, który może zaatakować strefę VI przeciwników (czyli odpowiednik swojego miejsca).
Jeżeli sytuacja byłaby odwrotna, a więc serwis po stronie przeciwników, wariant ten także można zastosować. W linii ataku ustawiają się wówczas (od lewej) atakujący, środkowy i przyjmujący 1, natomiast w linii obrony: rozgrywający, przyjmujący 2 oraz libero. Cała drużyna jest mocno wycofana na tylną część swojego boiska.
Po zagrywce przeciwnika następuje natychmiastowe przemieszczenie: rozgrywający wchodzi na środkowe miejsce pod siatką, aby przygotować się do wystawienia piłki. Atakujący oraz środkowy biegną na lewe skrzydło, żeby natychmiast wyprowadzić kontratak. Prawe skrzydło zajmuje pierwszy przyjmujący, zaraz po odbiorze piłki. Gra się rozpoczyna, można przejść do ataku, a wariantów jest wiele, bo w linii ataku znalazło się już czterech zawodników.
Foto wyróżniające: 2017 Canada Summer Games, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons
